Πώς ορίζεται η Υπογονιμότητα?
Σύμφωνα με την Αμερικανική και Ευρωπαϊκή εταιρεία υπογονιμότητος (ASRM, ESHRE), ένα ζευγάρι χρειάζεται να ελεγχθεί για υπογονιμότητα, εάν μετά από τακτικές επαφές για διάστημα ενός έτους δεν έχει πετύχει εγκυμοσύνη.
Που οφείλονται τα αίτια?
Τα αίτια οφείλονται 40% στη γυναίκα, 40% στον άνδρα, ενώ υπάρχει και ένα 20% που οφείλεται σε ανεξήγητα αίτια. Η υπογονιμότητα ορίζεται ως ανεξήγητη, όταν παρά τον λεπτομερή έλεγχο, δεν ανευρίσκεται ένα εμφανές αίτιο.
Αίτια Υπογονιμότητας στη Γυναικά
Σύμφωνα με το Center for Disease Control (CDC), Αμερικανικό Κέντρο για τον Έλεγχο των Λοιμώξεων, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, αποτελούν νούμερο 1 αιτία υπογονιμότητας που μπορεί να προληφθεί. Αυτό συμβαίνει διότι από τις γυναίκες που θα μολυνθούν από κάποιον από αυτά τα μικρόβια, έως και το 40% μπορεί να αναπτύξουν φλεγμονώδη νόσο της πτυέλου (P.I.D), η οποία μπορεί να τους προκαλέσει μελλοντικά μόνιμη βλάβη των αναπαραγωγικών τους οργάνων, μέσω της δημιουργίας ινώδους ιστού. Ο ινώδης ιστός διαταράσσει την αρχιτεκτονική δομή των ωαγωγών – σαλπίγγων με αποτέλεσμα, είτε να αποφράσσεται η σάλπιγγα και να μην μπορεί να περάσει το ωάριο για να συναντήσει το σπερματοζωάριο, προκειμένου να γονιμοποιηθούν, άρα επέρχεται η υπογονιμότητα, είτε να μπλοκάρεται η διέλευση του ήδη γονιμοποιημένου ωαρίου και έχουμε ως αποτέλεσμα την εξωμήτριο κύηση (έκτοπος εγκυμοσύνη).
Οι φλεγμονές αυτές, τόσο τα χλαμύδια, όσο και η γονόρροια συνήθως δε συνοδεύονται από κανένα σύμπτωμα ούτε υγρά, ούτε φαγούρα (κνησμό), ή πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ.
Άλλα αίτια της υπογονιμότητας στη γυναίκα είναι τα παρακάτω:
- Ορμονικές διαταραχές (πολυκυστικές ωοθήκες) που έχουν ως αποτέλεσμα τη μη φυσιολογική ή μη ποιοτική ωορηξία
- Απόφραξη των σαλπίγγων μετά από φλεγμονές
- Η ηλικία της γυναίκας συμβάλλει αρνητικά, δεδομένου ότι με την πρόοδο της ηλικίας επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα των ωαρίων
- Ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας μπορεί να συμβάλουν στην υπογονιμότητα του ζεύγους
Αιτίες Ανδρικής Υπογονιμότητας
Η ανδρική υπογονιμότητα έχει διάφορες αιτίες, από ορμονικές ανισορροπίες, βιολογικά-ανατομικά προβλήματα καθώς και βαθύτερα ψυχολογικά ή τρόπο διαβίωσης. Επιπλέον, το επίπεδο γονιμότητας αντικατοπτρίζει τη ‘’συνολική’’ υγεία ενός άνδρα. Οι άνδρες που ζουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, έχουν περισσότερες πιθανότητες να παράγουν υγιή σπερματοζωάρια.
Μερικά από τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας είναι τα παρακάτω:
- Κάπνισμα
- Οινοπνευματώδη
- Χρήση ναρκωτικών ουσιών
- Μειωμένη λήψη βιταμίνης C και ψευδαργύρου στη τροφή
- Κακή διατροφή και αναιμία
- Λήψη χημειοθεραπευτικών φαρμάκων
- Φλεγμονές στα επί μέρους αναπαραγωγικά όργανα, όπως: προστατίτιδα, επιδιδυμίτιδα και ορχίτιδα
- Φυματίωση
- Πολύ στενά εσώρουχα ή/και παντελόνια
- Έκθεση σε επικίνδυνο περιβάλλον όπως ακτινοβολίες, επιδημίες, χρώματα, μόλυβδο, ιώδιο, βενζίνη
- Τραυματισμός και επεμβάσεις στους όρχεις
Εξετάσεις για τη Γυναίκα
Ελέγχεται για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα με κολπικές και τραχηλικές καλλιέργειες τακτικά (κάθε εξάμηνο ή κάθε χρόνο), αναλόγως του αριθμού των σεξουαλικών της συντρόφων. Το κέντρο ελέγχου των λοιμώξεων της Αμερικής (CDC), συστήνει ετήσιο έλεγχο χλαμυδίων, για όλες τις σεξουαλικά ενεργείς γυναίκες κάτω των 26 ετών καθώς επίσης και για τις γυναίκες άνω των 25 ετών που έχουν νέο, ή πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους.
Εξετάσεις για τον Άνδρα
Η απλή εξέταση του σπέρματος γίνεται μετά από δυο − τρείς ημέρες σεξουαλικής αποχής, με τη λήψη του ιστορικού, τη φυσική εξέταση του άνδρα, τα οποία αποτελούν τη πρώτη πράξη της διαγνωστικής διαδικασίας, στην οποία θα προχωρήσει σταδιακά και εφόσον χρειασθεί, σε ειδικές εξετάσεις όπως:
- Καλλιέργειες ούρων και σπέρματος για κάθε είδους μικροοργανισμούς (αερόβιους, αναερόβιους, άτυπους ιούς) που μπορεί να ενοχοποιούνται για πρόκληση υπογονιμότητας
- Ορμονικές, βιοχημικές, ανοσολογικές μετρήσεις στο σπέρμα και στο αίμα.
- Γενετικό έλεγχο με καρυότυπο και χαρτογράφηση Υ χρωμοσώματος, ανίχνευση γονιδίου κυστικής ίνωσης, θραύση του DNA των σπερματοζωαρίων και οτιδήποτε νέο προκύπτει στον εξελισσόμενο αυτόν τομέα.
- Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογραφήματα του γεννητικού συστήματος, Doppler- Triplex των αγγείων της περιοχής και ενδεχομένως αξονικές η μαγνητικές τομογραφίες.
Η σημαντικότερη όμως εξέταση που οι εξειδικευμένοι επιστήμονες γνωρίζουν πλέον για την καταλληλότητα του σπέρματος είναι ο δείκτης του κατακερματισμού DNA (DNA fragmentation ή DFI), που μας δείχνει την ποιότητα του γενετικού υλικού του άνδρα. Εάν δεν είναι σε καλό επίπεδο το γενετικό υλικό του άνδρα, δηλαδή είναι αρκετά κατακερματισμένο, τότε η κύρια αιτία για υπογονιμότητα, αποβολές ή αποτυχημένες εξωσωματικές είναι ο σύζυγος και δεν πρέπει να ταλαιπωρείται η γυναίκα. Αυτό απαιτεί εξειδικευμένο επιστημονικό επιτελείο για να μπορέσει να ξεκαθαρίσει ποιος από το ζευγάρι ευθύνεται για την υπογονιμότητα. Κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό το σπέρμα του άνδρα διορθώνεται με βιολογικές θεραπείες, χωρίς παρενέργειες που έχουν αποδειχθεί από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.
Το Διαγνωστικό Μycolab, λόγω της φύσεως του, δεν επεκτείνεται περισσότερο στο θέμα της υπογονιμότητας, για λόγους δεοντολογίας.
Στο Διαγνωστικό Μycolab, διατίθενται ειδικοί χώροι για τη λήψη των δειγμάτων ανδρών – γυναικών, όπως φαίνεται στις παραπάνω εικόνες.
To επιστημονικό προσωπικό του Διαγνωστικού μας, είναι πάντα στη διάθεσή σας, για παροχή τυχόν διευκρινήσεων ή/και περαιτέρω στοιχείων, σχετικά με το θέμα της υπογονιμότητας.
ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΠΕΡΜΑΤΕΓΧΥΣΗ – ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ DNA
ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΠΕΡΜΑΤΕΓΧΥΣΗ. Με τον όρο ομόλογη σπερματέγχυση εννοούμε τη διαδικασία, κατά την οποία τοποθετείται επεξεργασμένο σπέρμα του άνδρα στη μήτρα της συζύγου. Έτσι επιτυγχάνεται εγκυμοσύνη, έχοντας το σπέρμα διανύσει, ένα μεγάλο κομμάτι του δρόμου που οδηγεί στις σάλπιγγες και κατ` επέκταση στη γονιμοποίηση.
Η ομόλογη σπερματέγχυση αποτελεί το πρώτο βήμα στην προσπάθεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Βοηθάει ζευγάρια στα οποία το πρόβλημα γονιμότητας εντοπίζεται στον άνδρα (αδύναμο σπέρμα). Η ομόλογη σπερματέγχυση συνιστάται να γίνεται σε γυναίκες μέχρι 35 ετών, οπότε και οι πιθανότητες σύλληψης αυξάνονται (περίπου όσο και μία φυσιολογική σύλληψη).
Θα πρέπει να γίνει άμεσα αντιληπτό πως η επεξεργασία σπέρματος για ομόλογη σπερματέγχυση πρέπει να πραγματοποιείται σε Ανδρολογικό εργαστήριο, από έμπειρο και εξειδικευμένο βιολόγο, προκειμένου να τηρούνται όλοι οι κανόνες για σωστό και επιστημονικά αποδεκτό τρόπο επεξεργασίας του σπέρματος.
EΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ DNA ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΩΝ
Η επίδραση της βλάβης του DNA των σπερματοζωαρίων στην αναπαραγωγική προσπάθεια έχει άμεση σχέση με τη δημιουργία κακής ποιότητας εμβρύων και κατά συνέπεια μη επιτυχούς εμφύτευσής τους (αποβολή).
Η αλλοίωση στη δομή του DNA των σπερματοζωαρίων, γνωστή ως κατάτμηση, αποτελεί χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί να μετρηθεί εργαστηριακά. Παρόλα αυτά η κατάτμηση του DNA των σπερματοζωαρίων δεν συνδέεται με καμία από τις μικροσκοπικές (συμβατικές) παραμέτρους τους σπέρματος. Ακόμα και άνδρες με παραμέτρους εντός των τιμών αναφοράς μπορεί να φέρουν υψηλό ποσοστό κατάτμησης στο DNA των σπερματοζωαρίων τους.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες οι οποίοι ευθύνονται για την παρουσία υψηλών επιπέδων κατάτμησης στο DNA των σπερματοζωαρίων είναι οι ακόλουθοι:
- χρήση φαρμάκων
- κάπνισμα
- αλκοόλ
- χρήση ναρκωτικών ουσιών
- κακή διατροφή
- ατμοσφαιρική ρύπανση
- προχωρημένη ηλικία άνδρα
- παρουσία κιρσοκήλης
- παρουσία καρκίνου των όρχεων
- φλεγμονές
- υψηλός πυρετός
- έκθεση σε χημικές-τοξικές ουσίες
- έκθεση σε ακτινοβολία και υψηλές θερμοκρασίες
- οποιαδήποτε διαδικασία που προκαλεί οξειδωτικό stress
Ο έλεγχος κατάτμησης του DNA των σπερματοζωαρίων συνιστάται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- ανεξήγητη υπογονιμότητα
- αποτυχία εμφύτευσης εμβρύων μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση
- καθ’ έξιν αποβολές
- προχωρημένη ηλικία άνδρα
- χαμηλή ποιότητα σπέρματος
- μακροχρόνια παραμονή σε περιβάλλον με τοξικούς για τη γονιμότητα παράγοντες
- μετά από χειρουργική αφαίρεση κιρσοκήλης
Τρόποι αντιμετώπισης:
- χορήγηση αντιβίωσης
- χρήση αντιοξειδωτικών ουσιών
- χρήση βιταμινών
- χωρίς τα ανωτέρω να εξασφαλίζουν απαραίτητα βελτίωση στο δείκτη κατάτμησης του DNA των σπερματοζωαρίων
Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος μπορεί να βελτιώσει το φαινόμενο της κατάτμησης και αυτός δεν είναι άλλος από την ηλικία της γυναίκας. Είναι γνωστό ότι το ωάριο διαθέτει μηχανισμούς διόρθωσης βλαβών που τυχόν υπάρχουν στο DNA του σπερματοζωαρίου που το έχει γονιμοποιήσει. Συνεπώς όλα τα προηγούμενα θα πρέπει να συσχετίζονται και με την ηλικία της γυναίκας, διότι από μία νεαρή γυναίκα θα δημιουργηθούν και ωάρια με ανεπτυγμένους τέτοιους μηχανισμούς επιδιόρθωσης.
Κρίνεται λοιπόν απαραίτητος ο έλεγχος κατάτμησης του DNA των σπερματοζωαρίων σε ζευγάρια που οι προσπάθειες γονιμοποίησης δεν τα οδήγησαν πουθενά ή ακόμα και σε αποβολές.
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΣΤΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΑ
Ο όρος οξειδωτικό στρες χρησιμοποιείται για να καλύψει τα οξειδωτικά συμβάντα τόσο από ελεύθερες, όσο και από μη ελεύθερες ρίζες, κυρίως οξυγόνου και υδρογόνου.
Η πρωτογενής πηγή ελευθέρων ριζών στο σπερματικό υγρό είναι τα ίδια τα σπερματοζωάρια, στην άωρη μορφή τους, καθώς και τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα.
Χαμηλά επίπεδα ελευθέρων ριζών χρειάζονται τόσο για την ενεργοποίηση όσο και για την ακροσωμιακή αντίδραση. Αντίθετα υψηλά επίπεδα ελευθέρων ριζών αυξάνουν την πιθανότητα καταστροφής του DNA, που οδηγεί σε πτωχή ποιότητα σπέρματος, απώλεια της ικανότητας για ακροσωμιακή αντίδραση, δυσκολία στην ένωση σπερματοζωαρίου και ωαρίου, καθώς και σε ελαττωμένη γονιμότητα.
Οι λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος (εκτός από την ηλικία του άνδρα, την έκθεση σε ακτινοβολίες, κλπ.) συσχετίζονται με υψηλά επίπεδα ελευθέρων ριζών στο σπερματικό υγρό και κατ` επέκταση με βλάβη στο DNA των σπερματοζωαρίων.
Η χρήση κατά περίπτωση αντιβιοτικών αλλά και αντιοξειδωτικών ουσιών μπορεί να συνεισφέρει στην ελάττωση της παραγωγής ελευθέρων ριζών στο σπερματικό υγρό.
Οι μελέτες του ποσοτικού επιπέδου ελευθέρων ριζών θα πρέπει να συνδυάζονται με μελέτες του σπερμοδιαγράμματος, ώστε η εργαστηριακή εικόνα με τα κλινικά ευρήματα να δίνουν σφαιρική εικόνα στην ανδρική παθολογία.
ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΠΡΟΣΔΕΣΗΣ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΩΝ ΣΕ ΠΟΛΥΜΕΡΗ ΥΑΛΟΥΡΟΝΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ
Η επιτυχία κάθε προσπάθειας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (κλασική αλλά και μικρογονιμοποίηση), εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα επιλογής των καλυτέρων ποιοτικά σπερματοζωαρίων.
Μετά από μελέτες, έχει προκύψει πως τα ώριμα και λειτουργικά σπερματοζωάρια, τα οποία έχουν την ικανότητα πρόσδεσης στη διάφανη ζώνη του ωαρίου, έχουν επίσης την ικανότητα πρόσδεσης σε πολυμερή υαλουρονικού οξέος.
Ως εκ τούτου, ένας έλεγχος που αφορά στην πρόσδεση του σπερματοζωαρίου σε πολυμερή υαλουρονικού οξέος, δίνει σημαντικές πληροφορίες για την καταλληλότητα του σπερματικού δείγματος, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.